Niełatwa droga rozwoju

fot. depositphotos.com

Jeśli spojrzymy na słowo „kryzys” w takim ujęciu, jak czyni to psychologia, to okaże się, że w całym życiu człowiek doświadcza wielu zdarzeń o charakterze krytycznym. Kryzysem określamy bowiem trudną, nieprzewidzianą sytuację, z którą nie można sobie poradzić za pomocą dotychczas poznanych i stosowanych metod. Wydarzenie takie powoduje znaczne obciążenie (zarówno fizyczne, jak i psychiczne) organizmu człowieka, gdyż nie ma on wystarczających zasobów, by sprostać stawianym przed nim wymaganiom. Kryzys jest zatem doświadczeniem, które zakłóca i dezorganizuje codzienne funkcjonowanie danej osoby oraz wywołuje poczucie utraty kontroli nad życiem.

Przyczyn kryzysów może być wiele, w związku z tym mogą dotyczyć różnych sfer życia. Warto jednak pamiętać, że są one jednocześnie zjawiskiem subiektywnym, zależnym od tego, jakie zasoby i cechy osobowości posiada człowiek oraz co ocenia jako trudne i przekraczające jego możliwości. Niekiedy to samo wydarzenie przez jedną osobę zostanie odebrane jako coś pozytywnego, a u innej wywoła silny stres.

Kryzys sytuacyjny spowodowany jest wystąpieniem nagłej, losowej sytuacji, której przebiegu człowiek nie jest w stanie kontrolować i z której konsekwencjami nie potrafi sobie poradzić. Może być on związany z doświadczeniem przemocy, śmierci bliskiej osoby, katastrofy naturalnej, ale też nagłej utraty pracy czy zerwania bliskiej relacji.

fot. depositphotos.com

Natomiast kryzys rozwojowy, zwany też normatywnym, jest reakcją na naturalne przemiany życiowe, które jednak mogą okazać się trudne, wymagające i obciążające. Taki rodzaj kryzysu ma miejsce np. po urodzeniu dziecka czy przejściu na emeryturę. Może być on wywołany przez wydarzenia ogólnie oceniane jako pozytywne, choć związane ze zmęczeniem, poczuciem bezradności i przytłoczenia.

Przez psychologów wszelkie kryzysy uznawane są za zjawiska naturalne, których celem jest przystosowanie się człowieka do nowych okoliczności oraz zmiana utartych schematów postępowania. Aby je rozwiązać, konieczna jest bowiem transformacja sposobu myślenia oraz działania. Nie są one ani dobre, ani złe. Mogą być jednocześnie szansą i zagrożeniem. Ich oceny można podjąć się dopiero po pewnym czasie, dostrzegając następstwa, jakie przyniosły w życiu jednostki.

Na pewno w początkowej fazie kryzys wiąże się z negatywnymi, nieprzyjemnymi przeżyciami – uciążliwymi objawami fizjologicznymi (bóle głowy, utrata apetytu, bezsenność, drętwienie), trudnościami w koncentracji uwagi i w podejmowaniu decyzji, występowaniem natrętnych myśli i wspomnień, utratą realistycznej oceny rzeczywistości, lękiem, apatią, zachwianiem poczucia bezpieczeństwa, wycofaniem się z kontaktów interpersonalnych. Jest to czas, kiedy próbujemy poradzić sobie z trudnościami znanymi sobie metodami rozwiązywania problemów, które bardzo szybko okazują się nieskuteczne. Powoduje to wzrost poziomu lęku i stresu. Jest to moment, kiedy warto rozważyć konsultację z psychologiem, który pomoże zmniejszyć odczuwane napięcie oraz zrozumieć, co i dlaczego aktualnie się dzieje. Na tym etapie pomaga skupienie się na tych obszarach swojego życia, nad którymi mamy kontrolę, a nie na tych, gdzie jesteśmy jej pozbawieni. Należy też przeciwdziałać wszelkim formom ucieczki, zapomnienia, takim jak korzystanie z używek, pracoholizm, gdyż są one jedynie „zagłuszaczami” problemu, a nie ich realnymi rozwiązaniami.

Na szczęście wszelkie kryzysy, choć są ogromnym wyzwaniem, mają charakter przejściowy. Żeby pozytywnie wyjść z sytuacji krytycznej, należy opuścić własną strefę komfortu, dokonać głębszej refleksji nad życiem, pokonać lęk przed tym, co dla nas nowe i nieznane, oraz uwolnić się od stereotypów.

Pomyślne wyjście z trudnego życiowego położenia skutkuje wypracowaniem nowych metod funkcjonowania i postrzegania otoczenia, prowadzi do weryfikacji systemu wartości i celowości dotychczasowego sposobu życia, a to de facto jest drogą do rozwoju, osobistego wzrostu i poprawy jakości życia!