lek. Ewa Rumińska

Chora tarczyca

205 | w zdrowym ciele

fot. depositphotos.com

Tarczyca jest niewielkim narządem położonym w przednio-dolnej części szyi. U niektórych osób można ją dostrzec gołym okiem, zwłaszcza przy delikatnym odchyleniu głowy do tyłu i przełknięciu śliny. Jest jednym z najlepiej ukrwionych narządów w organizmie człowieka. Tarczyca produkuje dwa bardzo ważne hormony: T4 (tyroksyna) oraz T3 (trijodotyronina). Hormony te pełnią w naszym organizmie szereg bardzo ważnych funkcji. Zarówno ich niedobór, jak i nadmiar może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Choroby tarczycy dotykają osoby w każdym wieku, ale u seniorów mogą przebiegać w nieco odmienny sposób, co niejednokrotnie utrudnia wczesne rozpoznanie.

Niedoczynność tarczycy

Niedobór hormonów tarczycy w organizmie może manifestować się w bardzo różny sposób. Do najczęściej obserwowanych objawów należą: przewlekłe uczucie zmęczenia, ospałość w ciągu dnia, uczucie zimna, zaparcia, przyrost masy ciała, chrypka, spowolnienie tętna, suchość i bladość skóry, wypadanie włosów i ich zwiększona łamliwość, obrzęki kończyn i twarzy, problemy z płodnością, u kobiet – zaburzenia cyklu miesiączkowego. Najczęściej występuje tylko kilka z wyżej wymienionych objawów. Czasem niedoczynność tarczycy przypomina zaburzenia depresyjne – może występować obniżony nastrój oraz zaburzenia pamięci i trudności z koncentracją. Jeśli choroba pozostaje długo nierozpoznana i nieleczona, w skrajnej postaci może doprowadzić do zagrażającej życiu śpiączki hipometabolicznej.

Objawy zarówno niedoczynności, jak i nadczynności tarczycy mogą być bardzo różne, często dyskretne i trudne do zauważenia na początkowym etapie choroby. Szczególnie w grupie osób starszych objawy bywają niespecyficzne.

Nadczynność tarczycy

Objawy nadczynności tarczycy są często przeciwieństwem objawów niedoczynności. Może występować zwiększona potliwość, nietolerancja ciepła, szybkie bicie serca, biegunki, drżenie dłoni, wypadanie włosów, osłabienie siły mięśniowej, osteoporoza, utrata masy ciała pomimo prawidłowego lub nawet zwiększonego apetytu. Ponadto pacjenci z nadczynnością tarczycy mogą stać się bardziej nerwowi czy drażliwi. Możliwe są też problemy z koncentracją oraz ze snem.

Choroby tarczycy u osób starszych

Objawy zarówno niedoczynności, jak i nadczynności tarczycy mogą być bardzo różne, często dyskretne i trudne do zauważenia na początkowym etapie choroby. Szczególnie w grupie osób starszych objawy bywają niespecyficzne. Dolegliwości, takie jak zaparcia, suchość skóry lub brak energii, mogą wynikać z samego procesu starzenia i niejednokrotnie nie budzą większych obaw zarówno ze strony pacjenta, jak i lekarza. Ponadto u osób w podeszłym wieku zaburzenia czynności tarczycy mogą być maskowane objawami innych chorób. Obniżony nastrój może zostać pomylony z depresją, zaburzenia koncentracji z otępieniem, drżenia kończyn z parkinsonizmem, utrata masy ciała z kacheksją. Tymczasem u osób młodych choroby tarczycy manifestują się szerokim spektrum objawów, natomiast u seniora może występować tylko jeden lub dwa objawy.

Diagnostyka

Z powodu niecharakterystycznego obrazu chorób tarczycy w wieku podeszłym wskazane jest uważne badanie seniorów pod tym kątem. Warto pochylić się nad zgłaszanymi dolegliwościami i zastanowić się, czy nie wynikają one z nadmiaru lub niedoboru hormonów tarczycy. Ważną wskazówką może być wywiad rodzinny, tzn. dokładne prześledzenie, czy choroby tarczycy występowały u bliskiego członka rodziny (np. u brata, siostry, rodziców). Jeśli coś budzi naszą wątpliwość, należy oznaczyć w pierwszej kolejności poziom TSH, a w razie nieprawidłowego wyniku – poziom fT3 i fT4.

fot. depositphotos.com

Najczęściej wykonywane badania

Diagnostykę chorób tarczycy najczęściej zaczynamy od wykonania trzech badań: poziomu TSH, fT4 i fT3. Najważniejszymi hormonami tarczycy są trijodotyronina (T3) oraz tyroksyna (T4). Tyroksyna (T4) stanowi większość hormonów tarczycy obecnych w organizmie. W tkankach obwodowych ulega przemianie (polegającej na odłączeniu jednego atomu jodu) i w ten sposób powstaje bardziej aktywna metabolicznie forma – trijodotyronina (T3). Większość hormonów tarczycy znajduje się we krwi w postaci związanej z białkami. Tylko niewielka część pozostaje w formie wolnej i to ona jest oznaczana w laboratorium literką „f” od free, co po angielsku oznacza „wolny”. Stąd nazwy fT3 i fT4. Trzeci hormon (TSH) jest produkowany przez przysadkę (niewielki narząd znajdujący się w głowie) i to on pobudza tarczycę do produkcji tyroksyny i trijodotyroniny. Oznaczenie tych trzech parametrów pozwala określić, czy przyczyną dolegliwości jest choroba tarczycy. Jeśli tak jest, zależność między poziomem fT3 i fT4 a poziomem TSH jest odwrotnie proporcjonalna – niski poziom hormonów tarczycy powoduje wzrost TSH i odwrotnie.

Leczenie chorób tarczycy u osób starszych

Zarówno przebieg choroby, jak i jej leczenie wyglądają odmiennie w grupie pacjentów w podeszłym wieku. Na przykład niedoczynność tarczycy u seniora musi być bardzo powoli wyrównywana, gdyż szybkie uzupełnienie niedoborów tyroksyny może spowodować zaostrzenie choroby serca. Również docelowy poziom TSH jest nieco wyższy w porównaniu z młodszą populacją. Ponadto niewielka nadczynność tarczycy (tzw. subkliniczna) u osoby młodej może jeszcze nie wymagać leczenia, ale u osoby starszej jest już wskazaniem do podania leków. Leczeniem chorób tarczycy zajmuje się lekarz medycyny rodzinnej, internista lub endokrynolog.

Słońce – co za dużo, to niezdrowo

Słońce – co za dużo, to niezdrowo

utworzone przez | 13 lis 2023 | ,

Wszyscy jesteśmy przyzwyczajeni do słońca i oczywistym jest dla nas to, że ono istnieje. Lubimy korzystać z kąpieli słonecznych, zachwycamy się piękną opalenizną ludzkiego ciała. W mediach możemy usłyszeć zarówno o korzystnym działaniu promieni słonecznych, jak i o ich szkodliwości dla zdrowia, a co za tym idzie – życia ludzkiego.