Słowo w temacie

fot. unsplash.com

Historia biblijna, jak historia każdego innego narodu, jest bardzo złożona. Oznacza to, że dojście do prawdy jest nieraz bardzo trudne. Jeszcze więcej trudności napotykamy w kontekście Biblii, która zawiera także księgi historyczne. Ale na ile są one „historyczne” w klasycznym rozumieniu tego słowa? Przecież Biblia jest księgą o Bogu, a nie o historii, i czytamy ją przede wszystkim po to, by czerpać informacje o Nim. Zatem na ile możemy zasięgnąć z Pisma Świętego wiarygodnych informacji co do wydarzeń z przeszłości? Spróbujmy rozważyć to pytanie, przyglądając się dziełom jednego z najbardziej godnych uwagi przywódców Izraela – królowi Jozjaszowi.

Z imieniem króla Jozjasza jest związane wydarzenie zwane reformą religijną, które zawierało w sobie oczyszczenie świątyni w Jerozolimie i ustanowienie jej jako wyłącznego miejsca kultu dla całego narodu. Przy czym wraz z pogańskimi ołtarzami zarządzenie króla znosiło także ołtarze poświęcone Jahwe – Bogu Izraela. Czytając o tych wydarzeniach, możemy odnieść wrażenie, że czczenie Boga w innych miejscach poza Jerozolimą jest złe. Gdy jednak przyjrzymy się historii „miejsca świętego”, zobaczymy, że nie zawsze tak było.

Prawo o jedności miejsca kultu ostatecznie utrwaliło się dopiero po powrocie Izraela z niewoli babilońskiej, a te wydarzenia miały miejsce ok. 70 lat po śmierci Jozjasza. Od tej pory naród czcił Boga Jahwe jedynie w Jerozolimie. Jednak początkowo – zgodnie z przepisami Prawa (por. Wj 20,20-26) – miał oddawać cześć Bogu w miejscach, w których On się ukazywał. Za czasów Mojżesza sanktuarium było tam, gdzie znajdowała się Arka Przymierza – znak obecności Boga pośród ludu. Po śmierci Mojżesza i wejściu do Kanaanu centralnym miejscem kultu stało się Gilgal, gdzie zatrzymała się Arka (por. Joz 4,19). Po udanym podboju kraju miejsce Gilgal zastąpiło Szilo (por. 18,1) aż do ok. 1050 roku przed Chrystusem, gdy Filistyni zburzyli sanktuarium i zabrali Arkę Przymierza, co spowodowało zamieszanie w określeniu kolejnego miejsca kultu. Dopiero za czasów Dawida centrum religijnym stała się Jerozolima, ale to nie było jedyne miejsce oddawania czci Jahwe. Syn Dawida, Salomon, po wstąpieniu na tron udał się do sanktuarium w Gabaon, aby szukać rady u Boga. Istnienie licznych ołtarzy jest niewątpliwe i nieobowiązkowo złe, jednak jak nić przewodnia przez całą historię Izraela wije się idea o centralnym sanktuarium.

Centralizacja kultu nie była ideą oryginalną króla Jozjasza, już za czasów Ezechiasza próbowano bowiem ujednolicić życie religijne. Ezechiasz widział w kulcie Jahwe nie tylko relację z Bogiem, ale także i czynnik jednoczący naród. Nauczony klęską królestwa północnego i zniszczeniem Samarii wysnuł cenne wnioski: królestwo upadło przez niewierność i rozbicie religijne. Jozjasz kontynuował myśl swojego poprzednika i odnosił pewne sukcesy, które stały się podwalinami trwałego i wyłącznego kultu w „miejscu świętym”, którym stało się Święte Miasto – Jerozolima.