Przeziębienie – przyczyny, objawy, leczenie

fot. depositphotos.com

Istnieje wiele nazw, którymi możemy określić stan zdrowia definiowany jako przeziębienie: choroba przeziębieniowa, wirusowe zapalenie nosogardła i zatok przynosowych, wirusowe zapalenie nosogardła. Przeziębienie jest to łagodnie przebiegająca, samoograniczająca się choroba, spowodowana przez wirusy.

Do tej pory zidentyfikowano ponad 200 rodzajów wirusów odpowiedzialnych za występowanie przeziębienia. Najczęściej są to rynowirusy, koronawirusy, wirusy grypy i grypy rzekomej, wirus RS (RSV), adenowirusy i enterowirusy.

Źródłem zakażenia są osoby chore. Infekcja przenoszona jest przede wszystkim drogą kropelkową. Oznacza to, że choroba przenosi się poprzez rozprzestrzenianie się w powietrzu wydzieliny z jamy nosowej czy śliny na skutek kichnięcia, kaszlu, mówienia. Innymi częstymi drogami szerzenia zakażenia są: bezpośredni kontakt i droga pokarmowa.

Najbardziej zakaźne są osoby w ciągu pierwszych trzech dni choroby, ale wydalanie wirusa trwa nawet do dwóch tygodni od wystąpienia pierwszych objawów. Okres wylęgania wynosi do dwóch dni. W praktyce oznacza to, że pierwsze objawy chorobowe u dotychczas zdrowej osoby wystąpią po ok. 1-2 dniach po kontakcie z osobą przeziębioną. Choroba osiąga szczyt po 2-3 dniach od wystąpienia pierwszych objawów. Po około 7-10 dniach przeziębienie ustępuje. U ok. 1/4 chorych kaszel utrzymuje się 2-3 tygodnie lub dłużej.

Objawy kliniczne są związane z zapaleniem błony śluzowej gardła, nosa i zatok przynosowych, które jest wynikiem zakażenia wirusowego o ostrym przebiegu. Do głównych objawów zalicza się kaszel, kichanie, wyciek surowiczej, śluzowo-surowiczej lub ropnej wydzieliny z nosa, ból gardła, głowy, mięśni, złe samopoczucie i występowanie gorączki bądź stanów podgorączkowych. Może również występować zapalenie spojówek lub osutka skórna (w zależności od wirusa, który wywołał infekcję). Stopień nasilenia choroby oraz jej przebieg są uzależnione od odporności człowieka, a także rodzaju wirusa.

Rozpoznanie choroby przeziębieniowej stawia się na podstawie prawidłowo zebranego wywiadu i badania pacjenta. Nie ma konieczności wykonywania badań laboratoryjnych ze względu na łagodny przebieg infekcji. Każdy lekarz pamięta natomiast o schorzeniach przebiegających podobnie do przeziębienia i zanim postawi diagnozę, wyklucza występowanie tych chorób. Są to: ostre paciorkowcowe zapalenie gardła, ostre zapalenie gardła wywołane innymi bakteriami, zapalenie zatok o etiologii bakteryjnej, zapalenie krtani, oskrzeli i płuc, grypa, alergiczny nieżyt nosa. Podobny do przeziębienia przebieg mogą mieć również początkowe etapy niektórych chorób zakaźnych – odry, świnki, ospy i krztuśca.

Nie istnieje leczenie przyczynowe, stosowane jest natomiast leczenie objawowe. W zależności od występujących dolegliwości w leczeniu przeziębienia używane są leki przeciwbólowe, przeciwkaszlowe, środki zmniejszające obrzęk śluzówki nosa, niekiedy leki przeciwhistaminowe, wziewny bromek ipratropium czy kromoglikan sodu. Udowodniona została skuteczność cynku zastosowanego w ciągu 24 godzin od pierwszych objawów – skraca on czas trwania choroby, może jednak powodować nudności i zaburzenia smaku. W przeprowadzonych badaniach nie potwierdzono natomiast skuteczności preparatów jeżówki, witaminy C i preparatów ziołowych. Bardzo istotne jest zapewnienie odpoczynku i picie dużej ilości płynów podczas gorączki.

U chorych, u których nie wystąpiły powikłania przeziębienia pod postacią ostrego bakteryjnego zapalenia zatok przynosowych, zaostrzenia astmy czy zapalenia ucha środkowego nie powinno się stosować antybiotyków. Włączenie do leczenia antybiotyków nie obniża ryzyka wystąpienia powikłań, a ponadto wiąże się z ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych.

Bardzo istotne w zapobieganiu zakażenia jest zachowywanie higieny rąk po kontakcie z osobą chorą oraz izolacja chorych. Osoby przeziębione nie powinny w pierwszym okresie choroby wychodzić z domu, chodzić do pracy, szkoły, sklepów. Nie powinny również przebywać w otoczeniu niemowląt, zwłaszcza urodzonych przedwcześnie, oraz osób starszych, gdyż ze względu na zaburzenia odporności te grupy pacjentów są bardziej narażone na zachorowanie. Regularny i umiarkowany wysiłek fizyczny oraz stosowanie preparatów z jeżówki również zmniejszają ryzyko zachorowania.