fot. depositphotos.com
„Witaminki, witaminki, dla chłopczyka i dziewczynki, wszyscy mamy dziarskie minki, bo zjadamy witaminki”. Czym są te witaminki i dlaczego są niezbędne dla naszego organizmu?
Witaminy to organiczne związki chemiczne o różnorodnej budowie. Są to substancje niezbędne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu człowieka. Witaminy nie są źródłem energii ani nie stanowią materiału budulcowego, pełnią natomiast rolę wspomagającą w procesach przemiany materii oraz są substratami poprawiającymi działanie enzymów i białek.
Większość witamin musi zostać dostarczona do organizmu z pożywieniem lub pod postacią substancji farmaceutycznych (tzw. suplementów diety). Nieliczne witaminy są częściowo produkowane w organizmie człowieka – należą do nich:
– witamina D – produkowana w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego;
– witamina K i witaminy z grupy B – syntetyzowane w przewodzie pokarmowym.
Niedobór witamin może być przyczyną poważnych schorzeń, dlatego tak istotne jest dostarczanie ich z dietą oraz uzupełnianie niedoborów. Niebezpieczny dla organizmu może być także nadmiar witamin.
Pierwszą witaminę odkrył w 1913 roku polski biochemik Kazimierz Funk. Nazwał ją tiaminą (witamina B1). Funk nazwał całą grupę tych związków organicznych witaminami. Nazwa pochodzi od łacińskich słów vitae (życie) oraz amina (od grupy aminowej, którą zawiera w swej budowie tiamina).
Witaminy w niewielkich ilościach są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Podział witamin
Rozróżniamy witaminy rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach. Do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach zaliczamy witaminy A, D, E oraz K. Natomiast witaminy grupy B, witamina C i P są rozpuszczalne w wodzie. Witaminy rozpuszczalne w wodzie trudno przedawkować, ponieważ nie są one gromadzone w organizmie, ich nadmiar jest wydalany z moczem i potem. Te rozpuszczalne w tłuszczach można natomiast bardzo łatwo przedawkować. Witaminy z tej grupy są magazynowane w tkance tłuszczowej. Ich wchłanianie jest uzależnione od obecności tłuszczów w pożywieniu, dlatego przy występowaniu zaburzeń trawienia i przyswajania tłuszczy może dochodzić do niedoborów.
Rola witamin w organizmie człowieka
Witaminy w niewielkich ilościach są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Biorą one udział w procesie przemiany materii (metabolizmie) poprzez koordynację reakcji biochemicznych. Ich zadaniem jest współuczestnictwo w procesach przekształcenia pokarmu w składniki odżywcze – białka, tłuszcze, węglowodany. Ponadto witaminy są kofaktorami w reakcjach enzymatycznych.
Hipowitaminoza, awitaminoza
Zarówno nadmiar, jak i niedobór witamin może być szkodliwy dla organizmu. Awitaminoza to całkowity lub prawie całkowity brak witaminy albo wielu grup witamin w organizmie. Może wywoływać zaburzenia przemiany materii. Przykładowo brak witaminy A powoduje zahamowanie wzrostu u dzieci, zaburzenia wzroku, problemy ze strony skóry i zaburzenia płodności. Niedobory witamin z grupy B powodują zaburzenia ze strony układu nerwowego, anemię oraz problemy ze strony serca. Zbyt mała ilość witaminy C może skutkować zmęczeniem, spadkiem odporności, krwawieniami z dziąseł, niedokrwistością czy nawet szkorbutem. Brak witaminy D3 może powodować krzywicę u dzieci. Niedobór witaminy E powoduje problemy z koncentracją, anemię i zaburzenia ze strony narządu wzroku. Brak witaminy K doprowadza do zaburzenia krzepliwości krwi, może wywoływać skazy krwotoczne, a u noworodków chorobę krwotoczną skutkującą krwawieniami do różnych narządów ciała. Hipowitaminoza to niedobór jednej lub kilku witamin w organizmie. Objawy kliniczne w przypadku hipowitaminozy są znacznie mniej nasilone w porównaniu do awitaminozy. Hiperwitaminoza to nadmiar witamin w organizmie skutkujący objawami klinicznymi.
fot. depositphotos.com
Hiperwitaminoza
Hiperwitaminoza dotyczy głównie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Nadmiar witaminy A objawia się występowaniem bólami kostno-stawowymi oraz głowy, łamliwością paznokci i wypadaniem włosów. Hiperwitaminoza witamin z grupy B prowadzi do osłabienia, nadpobudliwości, zawrotów głowy. Nadmiar witaminy C powoduje problemy ze strony układu pokarmowego i zmiany skórne. Zbyt duże stężenie witaminy D3 może objawiać się brakiem apetytu, kamicą pęcherzyka żółciowego i/lub nerek. Hiperwitaminoza E skutkuje przemęczeniem i problemami ze wzrokiem. Nadmiar witaminy K powoduje anemię i nadmierną potliwość.
Najlepszym źródłem witamin dla organizmu są owoce i warzywa. Przy dużych niedoborach może być konieczne uzupełnianie hipowitaminozy preparatami farmaceutycznymi. Ważne jest, by suplementację prowadzić pod kontrolą lekarza.
Skąd się bierze przeziębienie?
Jesienne i zimowe spacery, wyprawy na grzyby, saneczkowanie czy wyprawy na narty mogą być zakłócone przez choroby infekcyjne górnych dróg oddechowych. Dlatego dziś kilka słów na temat przeziębienia, jego przyczyn, objawów i leczenia.
Słońce – co za dużo, to niezdrowo
Wszyscy jesteśmy przyzwyczajeni do słońca i oczywistym jest dla nas to, że ono istnieje. Lubimy korzystać z kąpieli słonecznych, zachwycamy się piękną opalenizną ludzkiego ciała. W mediach możemy usłyszeć zarówno o korzystnym działaniu promieni słonecznych, jak i o ich szkodliwości dla zdrowia, a co za tym idzie – życia ludzkiego.
Hagar znaczy wyrwana z pęt śmierci
Postać Hagar występuje w historii Abrahama. Przypomnijmy, że ten patriarcha Izraela żył 18 wieków przed Chrystusem. Zatem mówimy o postaciach sprzed prawie czterech tysięcy lat!
